راهیابی گنبدخانه به مساجد ایران، روایتی از گسست و پیوست فضا

نویسندگان

  • عیسی حجت استاد دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
چکیده مقاله:

چهارطاق یا گنبدخانه از دوره ساسانی همواره در معماری ایران، نقشی پررنگ ایفا نموده است؛ به طوریکه پس از ورود اسلام نیز با وجود رواج مساجد شبستانی، به طور کامل کنار گذاشته نشده و به حیات خود ادامه می‌دهد. با این وجود، راهیابی تمام عیار گنبدخانه به مساجد ایران، در عصر سلجوقی صورت می‌گیرد. معماران ایرانی در سده پنجم، گنبدخانه را در قلب مسجد شبستانی جای داده و با استقرار ایوان­ها در چهار سوی حیاط، مسجد چهار ایوانی را به عنوان الگوی رایج در ادوار بعدی شکل می‌دهند. البته این دستاورد، گسست فضای یکپارچه مسجد شبستانی و بروز برخی تعارضات کارکردی را نیز به همراه دارد؛ که سیر تکامل مسجد در دوران­های بعد، تا حدود زیادی معطوف به حل آن می­باشد. این مقاله می­کوشد پس از تبیین چگونگی راهیابی گنبدخانه به مساجد ایران به روش  تفسیر تاریخی، با  تطبیق و تحلیل نمونه‌هایی از دوران سلجوقی تا قاجار، نشان دهد که چگونه معماران، علی رغم برخی دشواری­های پیش آمده، سرسختانه کهن الگوی گنبدخانه را حفظ نموده و موفق می­شوند از طریق ابداعات سازه‌ای و هندسی، گسست پدیدآمده را برطرف نموده و ضمن معرفی الگوی ایرانی مسجد، به یک دستگاه فضایی یکپارچه و متنوع دست می­یابند.   واژه های کلیدی

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

گسست و پیوست امت اسلامی در اندیشۀ سیاسی مودودی

به‌رغم تأکید منابع و متون اسلامی بر تأسیس امت واحدۀ اسلامی و تشکیل آن در قرون اولیه، این مهم به دلایلی به‌تدریج دچار افتراق و گسست سیاسی شد. این امر ناشی از رفتار سیاسی نادرست نخبگان سیاسی و نیز برداشت ناصحیح از منظومۀ فکری اسلام و جایگزین شدن عناصر جدید در هندسۀ معرفتی مسلمانان است. مودودی دو عامل ظهور نظم سلطانی در حاکمیت اسلامی پس از خلفای راشدین توسط معاویه و به انزوا کشیده شدن خلافت انسان ...

متن کامل

تحلیل فرایند گفتمانی گسست و پیوست در غزل‌‌‌های کمال خجندی

کمال خجندی، شاعر شیرین‌‌سخن سبک عراقی و یکی از درخشان‌‌ترین چهره‌‌های غزلی شعر فارسی است. یکی از گونه‌‌های گفتمانی که در غزل‌‌های کمال کاربرد گسترده‌‌ای دارد، گفتمان شناختی است. در گفتمان شناختی، فرایند کنشی در تعامل با فرایند شَوِشی ایفای نقش می‌‌‌کند و به‌همین‌دلیل، شناخت به‌گونه‌‌ای باز، متکثر و پویا تبدیل می‌‌شود. یکی از مباحثی که در گفتمان شناختی مطرح می‌‌شود، گسست و پیوست گفتمانی است. در فر...

متن کامل

پیوست ها و گسست های ساختاری در غزل مولانا

غزل مولانا در بلندایی است که نقل و نه بعد از آن، نظیری برایش یافت نمی شود. شعری ساخت مندکه بر محور عمودی زبان قوام یافته و از طریق روایت گری و تمثیل گویی و پرورش استعاره به وحدت و انسجام رسیده است، اما استحکام غزل مولانا بر موسیقی استوار است، و اگرچه وحدت معنایی و موسیقایی دارد و مضمون های تخیلی و رنگارنگ، ولی نوعی گسست در تار و پود زیرینش دیده می شود. مقاله می کوشد نشانه هایی از پیوست ها و گسس...

متن کامل

The effect of cyclosporine on asymmetric antibodies and serum transforming growth factor beta1 in abortion-prone model of mice CBA/J x DBA/2

كچ ي هد فده و هقباس : ي ک ي طقس زورب للع زا اه ي ،ررکم ا لماوع تلاخد ي ژولونوم ي ک ا رد ي ن قم طققس عون ي وراد دقشاب ي س ي روپسولک ي ،ن ح لدم رد طقس شهاک بجوم ي ناو ي CBA/j×DBA/2 م ي تنآ ددرگ ي داب ي اه ي ان و راققتم TGF-β لماوع زا عت مهم يي ن گلماح تشونرس هدننک ي سررب روظنم هب رضاح هعلاطم تسا ي ات ث ي ر اس ي روپسولک ي ن م رب ي از ا ي ن تنآ عون ي داب ي س و اه ي اکوت ي ن TGF...

متن کامل

The Study of Stressful Factors in Clinical Education for Nursing Students Studying in Nursing and Midwifery College in Khorramabad

کچ هدي پ شي مز هني فده و : شزومآ لاب يني شخب ساسا ي شزومآ مهم و راتسرپ ي تسا . و هنوگ ره دوج لکشم ي شزومآ رد لاب يني ، آراک يي هدزاب و ا ني شزومآ زا شخب راچد ار لکشم م ي دنک . فده اب رضاح شهوژپ سررب ي لماوع سرتسا از ي شزومآ لاب يني رد وجشناد ناي راتسرپ ي هدکشناد راتسرپ ي و يامام ي ماـجنا داـبآ مرـخ تسا هتفرگ . شور و داوم راک : رضاح هعلاطم کي هعلاطم صوت يفي عطقم ي تسا . د...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 20  شماره 3

صفحات  21- 30

تاریخ انتشار 2015-11-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023